Te wapen!

Het studentenleven van pakweg het laatste jaar is roerig geweest. Heel studerend Nederland heeft met afgrijzen kennis genomen van de plannen van het kabinet om eens goed te bezuinigen op het hoger onderwijs. Studenten, docenten, geleerden en studerenden protesteerden tegen dit plan, maar vooralsnog nemen meneer Rutte en zijn onderdanen een ‘we doen het lekker toch’-houding aan. Afwachten hoe dat gaat.

Op kleiner niveau zijn er aan de faculteit Geesteswetenschappen in Leiden (waar mijn studie onder valt) ook wat nieuwe, minder leuke regels te ontwaren. Zo is daar uSis, het student-informatiesysteem dat door de gehele universiteit wordt verguisd, en heeft de faculteit besloten dat iedereen die een tentamen bekroond krijg met een cijfer lager dan vier, dat tentamen niet meer mag overdoen. Volgend jaar weer een kans.  Ook de inschrijvingsregels zijn verscherpt. Want dat gaat lekker samen met het haperende uSis, ofzo.

De Universiteit Leiden vierde dinsdag haar Dies Natalis, ze werd 436. Een goed ogenblik om eens te kijken naar een paar motieven waarmee deze Academia Lugduno Batava toentertijd (in 1575) werd opgericht. Aan de hand van het wapen dat zij nog altijd voert:

Ten eerste zien we drie wapenschilden. Het schild linksboven is de Nederlandse Leeuw, rechts is het wapen van Willem van Oranje. Middenonder zien we het wapen van Leiden, de sleutelstad. De sleutels daarin zijn Petrus’ sleutels tot het hemelrijk, Petrus is namelijk de beschermheilige van Leiden. Vandaar ook de Pieterskerk.

En ik zal u geven de sleutelen van het Koninkrijk der hemelen.

Dan zien we in het midden Pallas Athena (Grieks) of Minerva (Latijn). Godin van de wijsheid. En ook een beetje van de oorlog, vandaar dat ze haar wapenrusting aanheeft. Het schild in haar handen is het Aegisschild, het schild dat haar vader Zeus (Jupiter, zo u wilt) heeft laten maken. Dure cadeaus van pappie, ze had goed bij het clubje gepast dat haar naam draagt.

Tot zover de vooroordelen. Haar speer ligt op de grond, en ze leest een boek. Wijsheid voor oorlog dus. U moet weten dat Leiden net was verlost van de Spanjaarden toen de universiteit werd gesticht. Willem van Oranje had namelijk staatslieden nodig, academici en dominees, om zijn jonge Republiekje op gang te helpen. Dat is de enige reden dat deze universiteit gesticht werd, niet de moed van de Leidse bevolking tijdens de Spaanse belegering, zoals nog weleens gezegd wordt.

Willem's Wapen.

De universiteit moest dus een centrum van kennis worden dat de latere Republiek moest voorzien van de beste academici. Er moest geconcurreerd worden met het katholieke Leuven, en de Academie moest vooral een bolwerk van vrijheid worden, een Praesidium Libertatis, zoals het wapen zegt. Willem van Oranje zelf noemde het ‘een vast steunsel ende onderhoudt der vryheyt’.

Zijn we daar, in retrospect, 436 jaar later, in geslaagd? Ik denk dat veel studenten graag het boek weg zouden gooien, en de speer zouden willen oppakken, om ten strijde te trekken tegen al die vrijheidsbeperkingen.